ساخت پل صدر به نفع مردم بود یا 71 کیلومتر مترو؟

اختصاص دادن تنها یک روز به نام هوای پاک نمی‌تواند موجب شود هوای تهران یا کلانشهرهای آلوده پاک شوند، اگر چه نامیدن یک روز باعث می‌شود رسانه ها به موضوع هوای پاک جلب شوند و در باره آن مطالبی چاپ شود.

 

انتظار ما از مسئولان دولتی به خصوص مدیران شهری این است که سیاست‌هایشان را در مسیری هدایت کنند که ما شهر پاکی داشته باشیم. در دنیای امروز داشتن هوای پاک، کار سختی نیست، زیرا شهرهای بزرگی مانند لندن و پاریس که زمانی واقعا آلوده بودند اکنون به معنای واقعی پاک هستند و کارهایی که در این شهرها انجام شده است کارهای بسیار بزرگ یا توان فرسایی نیست. اینها بخشی از سرمقاله روزنامه آفتاب یزد است که روز شه شنبه 30 دی ماه منتشر شده است
 
لازم است در اینجا به بیان طنزی معروف متوسل شوم. می گویند پسر یکی از شیوخ ثروتمند عرب که در یک دانشگاه آلمانی تحصیل می‌کرد، به پدرش نامه‌ای می نویسد بدین مضمون که پدر از اینکه استادم هر روز صبح با قطار به دانشگاه می‌آید و من با مرسدس بنز، احساس شرم و خجالت میکنم.

زمانی که نامه به دست پدر می رسد، پدر جواب نامه فرزندش را با یک چک یک میلیون دلاری پاسخ می‌دهد و می‌نویسد: پسرم برو برای خودت یک قطار بخر! اشاره به این طنز نشان دهنده تفاوت فرهنگ غرب و شرق است.

در فرهنگ امروزی شرق ما تمدن را استفاده از وسائل نقلیه شخصی می‌دانیم. در حالی که در تمدن پیشرفته غربی کاملا این طرز تفکر عوض شده و برای یک استاد دانشگاه و حتی رئیس یک کمپانی بزرگ افتخار این نیست که با ماشین آخرین مدل به سر کار بروند، بلکه افتخار آنان سوار شدن بر دوچرخه برای رفتن سر کار است.

من سال ها در آلمان اقامت داشتم و در تمام مدت حضورم با یک دوچرخه رفت و آمد میکردم. ولی در کشور ما متاسفانه چنین فرهنگی وجود ندارد و این فرهنگ هم بر خلاف آنکه گفته می‌شود مردم مقصر اصلی هستند، کاملا غلط است. مردم همان کاری را می‌کنند که دولتمردان انجام می‌دهند. اینکه مردم ببینند رئیس جمهور کشورمان سوار بر مترو یا اتوبوس شرکت واحد شده هر چند مداوم نباشد بی تاثیر نخواهد بود.

از سوی دیگر، مشکل اصلی ما این است که سیاست‌های کلان عمرانی کشورمان متاسفانه در جهت گسترش استفاده از وسیله نقلیه شخصی است. برای نمونه به فعالیت‌های عمرانی شهرداری تهران اشاره می کنم.

بخش عمده بودجه شهرداری از راه غلط فروش تراکم تامین می شود. یعنی آسمان شهر در قبال پروژه‌های بسیار گران قیمت فروخته می‌شود و حالا این پروژه‌ها از دو جهت بر آلودگی هوای شهری مثل تهران دامن می زنند؛ اولا از با فروش تراکم بار سنگینی بر دوش شهر تحمیل و جمعیت بیشتر از ظرفیت را به شهر وارد می کند.

دوما بسترهایی ساخته می‌شوند که استفاده از وسیله نقلیه شخصی را تشویق می‌کنند. مثلا شهرداری در ساخت پل صدر حدود 5 هزار میلیارد تومان بودجه صرف کرد، در صورتی که بر اساس گفته معاون شهرداری، برای ساخت هر کیلومتر مترو 70 میلیارد تومان پول هزینه می شود. حال سوال این است هدف از ساخت چنین پلی چه بود؟ در حالی که به جای آن می شد 71 کیلومتر مسیر مترو ساخت. با این اوصاف ساختن چند کیلومتر اتوبان به نفع مردم بود یا 71 کیلومتر مترو؟

البته متاسفانه این تنها پروژه‌ای نیست که به جای خدمت به مردم در واقع به ضرر آنها ساخته شده است مثل برج میلاد: من هیچ ضرورتی برای ساخت این برج در شهر تهران با هزینه‌ای بالغ بر 500 میلیون دلار پیدا نمی‌کنم. با این پول طبق صحبت معاون شهردار، می شد 25 کیلومتر مترو ساخت. ساخت تونل توحید حدود 1 میلیارد دلار هزینه در بر‌داشته است و می‌شد به جای آن 50 کیلومتر مترو ساخته شود، تونل رسالت و نیایش نیز همین گونه.

خلاصه به جای برج میلاد، اتوبان صدر، تونل توحید، رسالت و نیایش ما می توانستیم صاحب حدود 166 کیلومتر مترو شویم. در حالی که با وجود ساخت این همه اتوبان و تونل مشکل ترافیک تهران نه تنها حل نمی‌شود که به نوعی همان طور که گفتم مردم به استفاده بیشتر از وسیله نقلیه شخصی تشویق می‌شوند و این یعنی آلودگی بیشتر هوا.

حال سوال اصلی اینجاست که چرا شهرداری به جای گسترش کیفیت و کمیت وسائل حمل و نقل عمومی اقدام به ساخت تونل های بیشتر و دو طبقه کردن سایر اتوبان ها و بزرگراها می کند؟ همان طور که خود شخص شهردار بعد از افتتاح پل صدر اعلام کرد قرار است اتوبان همت و بعثت هم دو طبقه شوند! حتی اخیرا گفته شده که قرار است که یک زیر گذر زیر بازار تهران احداث کنند یا اینکه پیش بینی کرده اند جمعیت تهران قرار است 22 میلیون نفر شود! متاسفانه مطالبی که اخیرا از قول شهردار عنوان می‌شود، مطالب بسیار نگران کننده‌ای هستند.

کسی که سمت مدیریت شهر بر دوش اوست و طی سال‌ها با فروش تراکم بار سنگینی را به شهر تحمیل کرده حق ندارد پول مردم را صرف پروژه‌هایی کن که نفع آن به جیب پیمانکاران می رود و ضرر آن شامل حال همه مردمی می شود که هر روز دارند سم تنفس می کنند. شهرداری یک نهاد عمومی است و وظیفه دارد قبل از هر اقدامی درآمدهای شهر را که عمدتا از طریق فروش تراکم تامین می‌شوند صرف خدمات عمومی به خصوص مترو و اتوبوسرانی بکند.

هر چند دور از انصاف است که بابت اقداماتی که تاکنون برای احداث و گسترش خطوط مترو شده قدردانی نشود. ولی ناگفته نماند که این اقدامات ذره‌ای است از هزینه هایی که شهرداری برای ساخت پروژه‌های غیر ضروری و تا حدودی زیانبار برای شهر و مردم صرف می‌کند. من معتقدم تمام اقدامات و ساخت و ساز‌های عمرانی که اکنون در گوشه و کنار شهر در حال انجام است مثل تونل سازی، پل سازی و ..... متوقف و تنها هزینه ها صرف بهبود حمل و نقل عمومی شود.

وقتی حمل و نقل در تهران و سایر کلانشهرهای آلوده مدرن و کارا شد، آن زمان و در صورت ضرورت می‌توان برای ساخت اتوبان، تونل، زیر گذر، پل و .... اقدام کرد. در غیر این صورت همه این هزینه‌های بیهوده به آلودگی هوا دامن خواهد زد.